HEWI MAG / Wissen
Healing Architecture - Hoe architectuur bijdraagt tot genezing
Een gastartikel van Prof. Hans Nickl en Prof. Christine Nickl-Weller
Wanneer we het hebben over de centrale kwaliteitscriteria van een ziekenhuis of zorginstelling, speelt naast de patiëntenzorg ook de omgeving of de uitrusting van de instelling een belangrijke rol. Ontdek hier wat de zogenaamde Healing Architecture doet voor patiënten, familieleden en personeel en hoe zij het herstelproces ondersteunt.
Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welbevinden en niet slechts de afwezigheid van ziekte of gebreken. Zo formuleert de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) het begrip menselijke gezondheid. In ziekenhuizen en zorginstellingen, d.w.z. daar waar de gezondheid moet worden hersteld of in stand gehouden, wordt dit holistische gezondheidsbegrip nog al te vaak gereduceerd tot de louter fysieke toestand.
GENEZENDE ARCHITECTUUR WINT AAN ACTUALITEIT
Wij onderkennen echter een omslag in het denken die reeds in de architectuurdiscussie is doorgedrongen met de komst van de omgevingspsychologie in de jaren zeventig, en die de laatste jaren actueler is geworden onder de noemer 'helende architectuur'.
Een groeiend aantal studies wereldwijd waarin de invloed van de gebouwde ruimte op interactie en gedrag, op zowel fysiek als psychologisch welzijn, wordt onderzocht, kan deze these van helende architectuur ondersteunen.
Het feitelijke welzijn van patiënten als indicator van gezondheid en herstel is slechts één aspect hiervan. De discussie gaat ook over veiligheid en hygiëne en, met betrekking tot het klinisch personeel, over arbeidsefficiëntie, het voorkomen van fouten en communicatiegedrag.
De patiëntenkamer: doordachte architectuur beschermt tegen infecties
Laten we nader ingaan op de vraag hoe het ontwerp een gunstig effect kan hebben op de hierboven beschreven indicatoren, met de patiëntenkamer als voorbeeld. Op het eerste gezicht laat de standaard bedkamer in een Duits ziekenhuis de planner weinig speelruimte.
Bed, nachtkastje, kleerkast, stoel en natte cel - dit zijn de steeds terugkerende elementen van de patiëntenkamer. Bij de vraag of kamers met één of twee bedden moeten worden gepland, spelen echter al belangrijke gezondheidsgerelateerde factoren een rol. Afgezien van de duidelijk betere privacy zijn eenpersoonskamers ook uit hygiënisch oogpunt de duidelijke favoriet, aangezien zij het risico van nosocomiale infecties, d.w.z. infecties binnen het ziekenhuis, aanzienlijk verminderen.
Verblijf in een eenpersoonskamer kan ook bijdragen tot een betere communicatie tussen arts en patiënt. Tijdens de rondes op de afdeling kunnen arts en patiënt op een meer geconcentreerde en onbevooroordeelde manier van gedachten wisselen. Kamers met twee bedden zijn daarentegen voordeliger uit het oogpunt van sociale interactie en onderlinge controle, bijvoorbeeld bij een val. De discussie zou op deze manier kunnen worden voortgezet.
De invloeden van natuurlijk licht en uitzicht op het landschap worden vaak genoemd als factoren die het herstel bevorderen. Er kan inderdaad een verband tussen herstel en toegang tot daglicht worden vastgesteld en aangetoond. Patiënten beoordelen hun toestand en tevredenheid ook beter wanneer ze positieve afleiding ervaren van een uitzicht op de natuur.
Hoe de inrichting van patiëntenkamers het herstel bevordert
De aandacht voor de kamer van de patiënt kan worden voortgezet van het meubilair tot de akoestische binneninrichting en het lichtontwerp. Wij architecten worden opgeroepen om wetenschappelijke bevindingen in het ontwerpproces te integreren en een dialoog met de industrie aan te gaan om ontwerpideeën in geschikte produkten om te zetten.
Een belangrijk onderdeel van de patiëntenkamer is de natte cel. Hoewel ook hier deskundigen individuele sanitaire ruimten voor elke patiënt adviseren, is de realiteit in Duitse zorginstellingen de gedeelde badkamer per tweepersoonskamer. Des te belangrijker zijn daarom hygiëne- en infectiepreventiemaatregelen, die bijvoorbeeld met behulp van zintuiglijke armaturen kunnen worden uitgevoerd.
Bovendien houden de ontwerpers op sanitair gebied zich in het bijzonder bezig met kwesties van valpreventie en toegankelijkheid. Recent onderzoek heeft zich vooral gericht op de behoeften van bepaalde kwetsbare groepen mensen. Wij kunnen nu bijvoorbeeld inspelen op de speciale behoeften van demente mensen of gebruik maken van producten die speciaal zijn ontwikkeld voor zelfmoordpreventie - een goed voorbeeld van succesvolle samenwerking tussen planners, onderzoek en industrie.
Verregaande voordelen bij de toepassing van de architectuurbenadering van de "genezende architectuur"
Healing Architecture kan uiteindelijk iedereen die bij de zorg betrokken is ten goede komen. Voor patiënten en hun families betekent Healing Architecture betere omstandigheden om gezond te worden en te blijven. Voor het personeel van zorginstellingen, een efficiëntere werking en een veilige, stressverlagende werkomgeving.
Ook voor de exploitanten van zorginstellingen komt de berekening goed uit, omdat een hogere acceptatie en tevredenheid, zowel bij het personeel als bij de patiënten, een groot voordeel zal zijn gezien het tekort aan gekwalificeerd verplegend personeel en de toenemende concurrentiedruk tussen de instellingen.
De auteurs
HANS NICKL, PROF.
Hans Nickl studeerde architectuur aan de Technische Universiteit van München. In 1979 richtte hij zijn eigen architectenbureau op en in 1989, samen met zijn vrouw, Prof. Christine Nickl-Weller, het architectenbureau Nickl & Partner. Hans Nickl werd in 1992 benoemd tot hoogleraar "Constructief Ontwerpen" aan de Universiteit voor Toegepaste Wetenschappen Erfurt en doceerde van 2004 tot 2017 als gast aan de afdeling "Ontwerpen van Ziekenhuizen en Gebouwen voor de Gezondheidszorg" aan de Technische Universiteit Berlijn.
CHRISTINE NICKL-WELLER, PROF.
Christine Nickl-Weller studeerde architectuur aan de Technische Universiteit van München en trad in 1989 in dienst bij het architectenbureau Nickl & Partner in München. Zij ontwerpt en realiseert gebouwen voor gezondheidszorg, onderzoek en onderwijs in binnen- en buitenland, alsmede ontwikkelings- en masterplannen. Van 2004 tot 2017 bekleedde zij het professoraat voor het vakgebied "Design of Hospitals and Healthcare Buildings" aan de Technische Universiteit van Berlijn.
